Εξάλλου, μετά τον Παπακωνσταντίνου είναι το χάος, ως γνωστό. Σήμερα φιλοξενούμε τον γνωστό στο blog οικονομολόγο του πανεπιστημίου της Μασσαχουσέτης Richard Wolff. Δείτε τον και βγάλτε τα συμπεράσματά σας:
Συνέντευξη με τον Richard Wolff – μέρος 1ο from dimitris meletis on Vimeo.
Συνέντευξη με τον Richard Wolff – μέρος 2ο from dimitris meletis on Vimeo.
Συνέντευξη με τον Richard Wolff – μέρος 3ο from dimitris meletis on Vimeo.
Συνέντευξη με τον Richard Wolff – μέρος 4ο from dimitris meletis on Vimeo.
Η συνέντευξη παραπάνω είναι από εδώ, όπου μπορείτε να βρείτε και μία περίληψη των 4 κομματιών.
Ημερομηνία συνέντευξης: Κυριακή 30 Μαΐου 2010.
Επιμέλεια ερωτήσεων: Νέλλη Ψαρρού
Εικονοληψία: Δημήτρης Μελέτης
Απομαγνητοφώνηση/Μετάφραση: Μαντώ Μπουκουβάλα
Επιμέλεια μετάφρασης: Νέλλη Ψαρρού, Άννα Βλάχου
Υποτιτλισμός: Δημήτρης Μελέτης
Μπορείτε επίσης να κατεβάσετε όλο το κείμενο της συνέντευξης στα αγγλικά και στα ελληνικά.
Από το Θοδωρή Αθανασιάδη έχω ξαναδανειστεί άρθρο παλιότερα, και πραγματικά με τον τρόπο γραφής και τα πλούσια στοιχεία που παρουσιάζει συνεχώς, αναρωτιέμαι πως κρατιέμαι και δεν δανείζομαι συχνότερα. Μιλώντας για δανεισμούς, ας πάμε λίγο στην ιστορία των δανείων του ελληνικού κράτους. Δώστε βάση.
Λένε πολλοί πως η Ιστορία είναι κύκλος κι επαναλαμβάνεται, άρα αποτελεί τον καλύτερο δάσκαλο. Από την άλλη, αρκετοί υποστηρίζουν πως η Ιστορία μπορεί να επαναλαμβάνεται αλλά επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Το σίγουρο είναι ότι η γνώση της Ιστορίας συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την πλήρη κατανόηση της τρέχουσας πραγματικότητας. Και τούτο το ιστολόγιο διατηρεί ένα άσβεστο πάθος για την Ιστορία. Έτσι, εκτιμώ ότι μια ιστορική ανατομία του περίφημου τρικουπικού “δυστυχώς, επτωχεύσαμεν”, θα μας βοηθήσει όλους να καταλάβουμε πληρέστερα την σημερινή κατάσταση.
Μπορεί το νεώτερο ελληνικό κράτος να ιδρύθηκε επίσημα το 1830, με την συνθήκη του Λονδίνου, αλλά η δανειοληπτική του ιστορία αρχίζει…νωρίτερα! Ακούγεται παράδοξο αλλά η Ελλάδα άρχισε να δανείζεται από τα πρώτα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα, πριν καν γίνει κράτος!
Ας γυρίσουμε, λοιπόν, 180 χρόνια πίσω. Η επανάσταση ενός φτωχού λαού, σε μια ρημαγμένη χώρα, είχε άμεση ανάγκη χρημάτων, μιας κι είχε να αντιμετωπίσει την αδράνεια και την εχθρικότητα του ευρωπαϊκού πολιτικού status quo της εποχής. Έτσι, το 1824 και το 1825, η επαναστατική επιτροπή (δεν μπορούμε ακόμη να κάνουμε λόγο για κράτος) έλαβε δύο δάνεια, τα οποία κατεγράφησαν ως “δάνεια της Ανεξαρτησίας”. Το συνολικό ύψος αυτών των δανείων συμφωνήθηκε στα 2,8 εκατομμύρια χρυσές λίρες Αγγλίας και για την εκταμίευσή του δόθηκαν ως εγγύηση τα δημόσια έσοδα και τα εθνικά κτήματα.
Αν νομίσει κανείς ότι οι άγγλοι προθυμοποιήθηκαν να βοηθήσουν την Επανάσταση για ιδεολογικούς λόγους (ελευθερία, ανεξαρτησία, δικαιοσύνη κλπ) πλανάται πλάνην οικτράν. Από τα 2,8 εκατομμύρια χρυσές λίρες, οι άγγλοι κεφαλαιούχοι παρεκράτησαν προκαταβολικά για τόκους…1,2 εκατομμύρια! Η παρακράτηση των τόκων έγινε προκαταβολικά, λόγω του υψηλού κινδύνου. Αν θέλαμε να μιλήσουμε με σύγχρονους όρους, θα λέγαμε ότι τα ασφάλιστρα κινδύνου (τα περίφημα cds) έφταναν σε αστρονομικά ύψη.
Όμως, ούτε τα υπόλοιπα 1,6 εκατομμύρια χρυσές λίρες αποδόθηκαν στην επαναστατική επιτροπή. Οι άγγλοι καπιταλιστές υποχρέωσαν την Επανάσταση να παραγγείλει οκτώ πολεμικά πλοία, για τις ανάγκες του Αγώνα, σε αγγλικές και αμερικανικές εταιρείες. Βρισκόμαστε στις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε οι πολεμικές παραγγελίες αφορούν πλοία. Δυο αιώνες αργότερα θα αφορούν αεροπλάνα και υποβρύχια… Φυσικά, το αντίτιμο της παραγγελίας εισπράχθηκε κι αυτό προκαταβολικά. Ολόκληρη η ιστορία αυτών των πλοίων συνιστά ένα πρωτοφανές σκάνδαλο, το οποίο περιγράφεται αναλυτικά σε ένα άρθρο της “Βικιπαιδείας” με τίτλο
“Σκάνδαλο ναυπήγησης ελληνικών φρεγατών (1824)“, το οποίο αξίζει να διαβαστεί.
Τελικά, από το αρχικά συμφωνηθέν ποσό των 2,8 εκατομμυρίων, αποδόθηκαν σε ελληνικά χέρια μόλις…540 χιλιάδες λίρες. Δυστυχώς, ακόμα κι αυτό το πετσοκομμένο ποσό σπαταλήθηκε στις εμφύλιες αντιπαραθέσεις των επαναστατών. Φυσικά, ο καθημαγμένος από τους πολέμους τόπος δεν ήταν δυνατόν να ανταποκριθεί στις χρεωλυτικές του υποχρεώσεις. Έτσι, το 1827, η Επανάσταση ανέστειλε την εξυπηρέτηση των δανείων αυτών, με συνέπεια να αποκλειστεί η χώρα από τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Η πρώτη πτώχευση της Ελλάδας ήταν πλέον γεγονός, πριν καν συσταθεί επίσημα ανεξάρτητο ελληνικό κράτος.
Μετά την σύσταση του ελληνικού κράτους, με την συνθήκη του Λονδίνου το 1830, πρώτη δουλειά των “προστάτιδων δυνάμεων” (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) ήταν να κανονίσουν το πολίτευμα του νεοσύστατου κράτους. Τι άλλο θα επέλεγαν παρά “ελέω θεού μοναρχία”; Και, μάλιστα, με κάποιο “κουτσούνι”, το οποίο θα είχαν του χεριού τους;
Έτσι, λοιπόν, απευθύνθηκαν στον Λεοπόλδο της Σαξωνίας, γυιο του Φραγκίσκου, Δούκα του Sachsen-Coburg-Saalfeld. Ο νεαρός Λεοπόλδος δεν ενθουσιάστηκε με την ιδέα να αφήσει τα σαλόνια της κεντρικής Ευρώπης και να κατηφορίσει σε μια ρημαγμένη γωνιά των Βαλκανίων, οπότε αρνήθηκε την πρόταση. Πάντως, η άρνηση αυτή δεν του βγήκε σε κακό, αφού λίγο αργότερα έγινε βασιλιάς ενός άλλου νεοσύστατου κράτους, του Βελγίου.
Τότε, οι “προστάτες” μας στράφηκαν στον Λουδοβίκο, τον τότε διάδοχο (και μετέπειτα βασιλιά) της Βαυαρίας, ζητώντας τον δευτερότοκο γυιο του για τον νεοσύστατο θρόνο της Ελλάδας. Η συμφωνία έκλεισε σύντομα και ο Όττο Φρίντριχ Λούντβιχ φον Βίττελσμπαχ αναγορεύτηκε σε βασιλιά των ελλήνων, με το όνομα Όθων. Ως “προίκα” του 17χρονου βασιλιά, οι “προστάτιδες δυνάμεις” εγγυήθηκαν και χορηγήθηκε στη χώρα μας δάνειο 64 εκατομμυρίων φράγκων. Το δάνειο συνομολογήθηκε (όπως συνομολογήθηκε, εν πάση περιπτώσει) και διατέθηκε μεταξύ των “προστάτιδων δυνάμεων” και της Βαυαρίας ερήμην της Ελλάδος, την οποία όμως δέσμευε! Με απλά λόγια: εμείς χρεωθήκαμε αλλά τα λεφτά τα κράτησαν οι “μεγάλοι” για να τα διαχειριστούν για λογαριασμό μας!
Το δάνειο εκδόθηκε υπό το άρτιο (όπως θα λέγαμε σήμερα), αποδίδοντας σκάρτα 57 εκατομμύρια. Μ’ αυτά τα λεφτά πληρώθηκαν αμέσως τόκοι, χρεωλύσια, χρέη και έξοδα. Επίσης, μ’ αυτά τα λεφτά εξαγοράστηκε ένα κομμάτι της Φθιώτιδας, για να προστεθεί στο νεοσύστατο κράτος. Τελικά, μ’ αυτά και μ’ αυτά, από τα αρχικά 64 εκατομμύρια φράγκα, απέμειναν μόλις 9,3 εκατομμύρια, τα οποία διετέθησαν αποκλειστικά στην οργάνωση του στρατού. Για την ακρίβεια, το μεγαλύτερο κομμάτι τους διατέθηκε για τις αμοιβές των άγγλων, γάλλων, ρώσσων και γερμανών στρατιωτικών που κλήθηκαν για να οργανώσουν τον -ανύπαρκτο- τακτικό ελληνικό στρατό.
